Het bestrijden van ondermijnende criminaliteit vraagt om één krachtige overheid en samenwerking tussen gemeenten, Politie, Openbaar Ministerie, Belastingdienst, Arbeidsinspectie en vele anderen. In de RIEC-samenwerking heerst trots over behaalde successen, maar is er ook het besef dat criminelen niet stil zitten, terwijl partners de druk voelen van veel taken en schaarse middelen. “Als de druk hoog is, zoek elkaar op en versterk elkaar”.

Op een winterse dag in december 2023 spreken drie personen elkaar die nauw betrokken zijn bij het RIEC Den Haag. Lies Spruit, burgemeester van Lisse, Han Weber, burgemeester van Zuidplas en Ilona Kalksma, Hoofd RIEC Den Haag. Tot 31 december was Lies ‘Portefeuillehouder Ondermijning’. Zij was nauw betrokken bij de ontwikkeling van de RIEC-samenwerking en draagt het stokje over aan Han.

Hoe kijken jullie terug op 2023?

Lies Spruit: “Dan kijk ik ook wat langer terug en hoe 2023 zich verhoudt tot vroegere jaren. We komen uit een periode waarin de RIEC-samenwerking in de regio nog in de kinderschoenen stond. In 2018 dienden we een versterkingsplan in bij het ministerie van JenV. Dat plan speelde vooral in op uitdagingen in individuele gemeenten. We kregen daar best wat commentaar op.

In de nieuwe ronde hebben we daarvan geleerd. De ‘Ontwikkelstrategie 2023 en verder’ biedt ons echt een gezamenlijke basis voor activiteiten in de hele regio. In 2023 hebben we volgens dit plan gewerkt en behoorlijk wat in beweging gekregen.”

Han Weber: “Lies heeft samen met Ilona en de partners echt iets van de RIEC-samenwerking gemaakt. We zijn het pionieren voorbij en zijn trots op waar we nu staan. Mijn doel als nieuwe portefeuillehouder ondermijning is om dat te bestendigen en uit te bouwen.

Ondermijning is een veelkoppig monster. Een gemeen­te kan en mag andere dingen dan de politie of douane. Daarom verstevigen we de verbinding met partners; zo nemen voortaan de Koninklijke Marechaussee en de Provincie Zuid-Holland deelnemen aan de stuur­groep RIEC. Het is mooi dat we nu ook programmatisch werken. Bij elk programma haken we steeds de relevante partners aan, inclusief burgers en bedrijven.

Ilona Kalksma: “Ik ben er trots op hoe we ons als RIEC-bureau hebben ontwikkeld. Dit bureau is van en voor de partners. We hebben mooie programma’s gestart, zoals ‘Dealbreakers’ en ‘Aanpak Buitengebied’.

We proberen partners continu op creatieve manieren te ondersteunen. Zo experimenteren we als RIEC-bureau met het detacheren van personeel bij kleinere gemeenten zoals Zoeterwoude en Midden-Delfland. Zij helpen een gemeente tijdelijk bij het opstellen van ondermijningsbeleid en het vergroten van bewustzijn over ondermijning. Dit heeft aanzienlijke impact en stimuleert blijvende veranderingen.

Tot slot ben ik trots op ‘Team Boost’ dat is geïntroduceerd bij de politie, met de hulp van regionale versterkingsmiddelen. In dit team brengen studenten en jongeren in een Leer-Arbeidsplaats innovatie en ondersteuning aan de politie.

Waar lag in 2023 de nadruk op? Repressie, preventie of beiden?

Han Weber: “Ons doel is het verminderen van de aantrekkingskracht van criminaliteit. Dat doen we langs drie wegen: repressie, preventie én perspectief. Bij repressie heeft iedereen wel een beeld. Je wilt de pakkans vergroten, zodat minder mensen het risico aandurven om iets crimineels te doen. Met preventie en voorlichting motiveren we burgers en bedrijven om verdachte situaties te melden en criminelen niet te helpen met bijvoorbeeld witwassen, waardoor crimineel geld in de bovenwereld terechtkomt.

Met perspectief doel ik bijvoorbeeld op samenwerken met de provincie aan het verbeteren van het perspectief voor ondernemers in landelijke gebieden. Zij worden geconfronteerd met hoge energie- en grondstofprijzen en onzekerheid omtrent regelgeving. Een ondernemer die vertrouwen heeft in de toekomst van zijn bedrijf, denkt wel twee keer na voordat hij die toekomst op het spel zet. Bijvoorbeeld door een loods te verhuren, zonder te weten wat daar wordt opgeslagen of gefabriceerd.

Alle drie de strategieën vormen één samenhangend geheel dat de aantrekkingskracht van criminaliteit moet verlagen.”

Wat kan de RIEC-samenwerking verder verbeteren?

Han Weber: “Het vieren van successen is cruciaal. Een positieve sfeer werkt als een magneet. Kijk naar ‘Dealbreakers’, een programma dat jonge aanwas in drugscriminaliteit tegengaat. We zien nu een dominoeffect: steeds meer gemeenten willen meedoen. Dit laat zien dat je voor meer impact niet altijd harder hoeft te werken. Samen kun je meer.

Ook moeten we gewoon open zijn naar elkaar toe. In het veiligheidsdomein is het behoorlijk druk: veel taken en soms tekort aan mensen. We herkennen allemaal wel dat je dan geneigd bent om je terug te trekken in je eigen werk. Maar juist dan is het belangrijk dat je een stap naar voren zet en vertelt waar je tegenaan loopt. Misschien kan een partner je helpen”.

Lies, wat hoop je voor het RIEC Den Haag nu je de portefeuille ondermijning overdraagt?

Lies Spruit: ”Ik ben echt blij dat we het hier samen doen met alle gemeenten. Het is niet zo dat een paar grote gemeenten zeggen wat belangrijk is en de kleintjes moeten volgen. Een gemeente met een klein aantal inwoners kan omgeven zijn door een groot gebied van land en water, wat gebruikt kan worden voor criminele activiteiten. Die gelijkwaardige aandacht voor gemeen­ten en andere partners moeten we vooral vasthouden.

Verder is het cruciaal dat elke partner blijft borgen dat privacy goed geregeld is en dat we werken vanuit ‘de bedoeling’. Er zijn mensen die met verkeerde bedoelingen proberen te kijken of we exact aan alle regels voldoen, in de hoop dat bureaucratie ons kan vertragen. Dat moeten we altijd een stap voor blijven. We houden ons aan de regels, omdat het zo hoort én om ons niet te laten afremmen.

Verder is mijn boodschap simpelweg ‘Moedig Voorwaarts!’”

Han Weber en Ilona Kalksma:

“Dat gaan we zeker doen!”

Bekijk het jaarverslag over 2023.